คำถาม
คนตาบอดคาดหวังอะไรจากเว็บเพจที่กำลังเปิดอยู่ตรงหน้า ?
วิเคราะห์
- เนื้อหาที่สามารถ "อ่านได้" ด้วยโปรแกรมช่วยอ่าน หรือที่เรียกว่า Screen Reader
- การเข้าถึงเนื้อหาหลักของเว็บเพจนั้นๆ อย่างสะดวก โดยสามารถ "ข้าม" กล่องเมนูต่างๆ ทางด้านบนของเว็บไซต์
- เมนูสำคัญมี Access Key ให้ใช้ - สามารถเปลี่ยนหน้าเว็บเพจด้วยคำสั่งจากแป้นคีย์บอร์ด เช่น กลับไปหน้าแรก, ข่าวสารล่าสุด, ติดต่อเว็บไซต์ หรือ เมนูช่วยเหลือภายในเว็บไซต์
- ระบบหัวข้อ และการเชื่อมที่ดี - ควรใช้ Header (h1, h2, h3 ฯลฯ) เพื่อระบุว่าเป็นหัวข้อสำคัญภายในเว็บ และโปรแกรมช่วยอ่านยังสามารถข้ามไปตามหัวข้อต่างๆ ได้ รวมทั้งมีคำอธิบายในแต่ละการเชื่อมโยง เพื่อคนตาบอดจะได้วางแผนในการเปิดเว็บเพจต่อไป เช่น บอกว่าการเชื่อมโยงต่อไป เป็นการเปิดอ่านเอกสาร PDF หรือเปิดเว็บไซต์อื่น
ตัวอย่าง เว็บไซต์ที่ดี
- มูลนิธิพัฒนาคนพิการไทย http://www.tddf.or.th - แม้จะมีเนื้อหาอยู่มาก แต่มีระบบกระโดดข้ามที่ดี รวมทั้งมี Access Key จำนวนมากให้ใช้
- วิทยาลัยราชสุดา มหาวิทยาลัยมหิดล http://www.rs.mahidol.ac.th
ตัวอย่าง เว็บไซต์ที่ควรปรับปรุง
- ศูนย์ข้อมูลกรุงเทพมหานคร http://www.bangkok.go.th/info - แม้จะประกาศว่ารองรับผู้พิการทางสายตา (มานานแล้ว - ตั้งแต่ 1 ต.ค. 51) รวมทั้งติดป้าย W3 WAI-A แต่ในความเป็นจริง ยังขาดสิ่งอำนวยความสะดวกอยู่มาก ไม่ว่าจะเป็น Access Key หรือระบบข้ามเนื้อหา และที่สำคัญที่สุด คือหน้าแรกยังเป็นระบบ frame ซึ่งควรเลิกใช้
ตัวอย่าง เว็บไซต์ที่ควรปรับปรุงเป็นอย่างยิ่ง
- คณะกรรมการรณรงค์เพื่อการปฏิรูปสื่่อ http://www.media4democracy.com - เว็บไซต์นี้แสดงข้อความ "เว็บไซต์นี้รองรับการใช้งานของผู้พิการทางสายตา" - แต่ยังขาดสิ่งอำนวยความสะดวกอยู่มาก และข้อมูลหลายส่วนในเว็บไซต์เป็นเอกสาร PDF ซึ่ง "อ่านไม่ได้" ด้วยโปรแกรมช่วยอ่าน
- GotoKnow http://gotoknow.org - ขาดเครื่องมืออำนวยความสะดวก ทำให้โปรแกรมช่วยอ่านทำงานได้ยาก
คำถาม
มีเครื่องมืออะไรบ้าง ในการช่วยเหลือผู้พัฒนาเว็บไซต์ ให้จัดทำเว็บไซต์ที่สามารถรองรับการใช้งานคนตาบอด ?
วิเคราะห์
ในปัจจุบันมีเครื่องมือช่วยพัฒนาสำหรับผู้ที่เกี่ยวข้องหลายผลิตภัณฑ์ เช่น
- เว็บเบราว์เซอร์รุ่นใหม่ เช่น Firefox หรือ Safari รวมทั้ง Internet Explorer มีความสามารถแสดงผลแบบไม่แสดงสไตล์ CSS ทำให้ช่วยมองภาพรวมของเว็บเพจ คล้ายกับลักษณะการอ่านของ Screen Reader
- ส่วนเสริมใน Firefox เช่น Fangs เป็นการจำลองการทำงานของโปรแกรมช่วยอ่าน
คำถาม
ทำไมเว็บไซต์ในประเทศไทยส่วนใหญ่ยังไม่สามารถรองรับผู้ใช้งานที่เป็นคนตาบอด ?
วิเคราะห์
เป็นเพราะผู้ปฏิบัติรวมทั้งผู้ที่เกี่ยวข้องอื่นๆ ขาดความรู้-ความเข้าใจ-ความใส่ใจ ขาดการสนับสนุนจากหน่วยงานภาครัฐที่เกี่ยวข้องอื่นๆ อีกทั้งเอกสารคู่มือในการจัดทำ โดยเฉพาะภาษาไทยที่มีอยู่จำนวนจำกัด
คำถาม
ผลตอบแทน หรือมูลค่าเพิ่มอื่นๆ หลังจากที่จัดทำเว็บไซต์ให้คนตาบอดใช้งานได้ มีหรือไม่ ?
วิเคราะห์
หลังจากจัดทำเว็บไซต์ให้คนตาบอดสามารถใช้งานได้ ย่อมเป็นผลดีต่อตัวเว็บไซต์ เพราะโปรแกรมหุ่นยนต์เก็บข้อมูล หรือที่เรียกว่า Robot จากเว็บไซต์บริการค้นหาต่างๆ เช่น Google, Yahoo หรือ Bing จะสามารถเข้ามาอ่านและเก็บข้อมูลในเว็บไซต์ได้อย่างสะดวก ทำให้เว็บไซต์นั้นค้นหาได้ง่าย หรือที่เรียกว่าเป็นการบริหาร SEO ทางอ้อมนั่นเอง
ข้อมูลน่าสนใจ
- Web accessibility กับ ผู้พิการตาบอด (stks.or.th)
- TWCAG 2009 มาตรฐานเว็บไซต์ที่เข้าถึงได้ (stks.or.th)
อ่านเพิ่ม
- 10 Ways To Make Your XHTML Site Accessible Using Web Standards (Smashing Magazine)
- Web Content Accessibility Guidelines (th.wikipedia.org)
