ในการเลือกซื้อโทรศัพท์มือถือ นอกจาก ยี่ห้อ รูปทรง และ ความสามารถในการใช้งาน (ขนาดหน้าจอ, กล้องถ่ายรูป, การใช้งานมัลติมีเดีย) ยังมีอีกสิ่งหนึ่งที่สำคัญไม่น้อยไปกว่ากัน คือ ระบบปฏิบัติการ (Mobile Operating System; Mobile OS)
ปัจจุบัน เทคโนโลยี ระบบปฏิบัติการในโทรศัพท์มือถือ ได้แตกขยายสาขาออกเป็นหลายสำนัก ซึ่งถ้านับเป็นสัดส่วนของมือถือที่มีอยู่ในปัจจุบัน* จะแบ่งออกเป็น (อันดับ 1) Symbian (2) BlackBerry (3) iPhone OS (4) Windows Phone (5) Android และ อื่นๆ (เช่น WebOS ของปาล์ม หรือ Maemo ของโนเกีย)
- Symbian เดิมทีเป็นการรวมตัวกันของแบรนด์โทรศัพท์ชื่อดังหลายเจ้า (เช่น Sony Ericsson, Nokia, Motorola, Psion ฯลฯ) ร่วมกันลงทุนในการพัฒนาระบบปฏิบัติการ ที่สามารถนำไปใช้งานได้ในโทรศัพท์มือถือหลายสเปค ซึ่งเป็นส่วนทำให้ส่วนแบ่งตลาดของ Symbian มีปริมาณมากกว่าระบบปฏิบัติการตัวอื่น ชื่อที่พอจะคุ้นหูกันบ้าง เช่น รุ่น S60 เป็นต้น
เมื่อปี 2008 บริษัท Nokia ได้ทำการเข้าซื้อหุ้นทั้งหมดจากผู้ถือหุ้นรายอื่น และประกาศให้โค้ดของ Symbian เป็น Open Source ภายใต้การดำเนินงานของ Symbian Foundation
รุ่นที่เป็นข่าว: Symbian^3
- BlackBerry OS ระบบปฏิบัติการของบริษัท Research In Motion (สัญชาติแคนาดา) ซึ่งใช้งานในโทรศัพท์มือถือ BlackBerry รุ่นต่างๆ มากกว่า 10 รุ่น ซึ่งตลาดส่วนใหญ่ของโทรศัพท์มือถือ Blackberry จะเป็นลูกค้าในองค์กร มากกว่าตลาดผู้ใช้งานทั่วไป
โดยในปี 2009 บริษัท RIM ได้เปิดเผยตัวเลขยอดขาย ว่าได้ทำการจำหน่ายโทรศัพท์ BlackBerry แล้วมากกว่า 28 ล้านเครื่อง
รุ่นที่เป็นข่าว: ไม่มี
- iPhone OS ระบบที่พัฒนามาจาก Mac OS X ที่ใช้งานในเครื่อง Apple Macintosh เพื่อนำมาใช้งานในโทรศัพท์มือถือ iPhone และเครื่องเล่นเพลงพกพา iPod touch
iPhone OS (หรือเรียกว่า OS X) เปิดตัวครั้งแรกในปี 2007 โดยถือว่าเป็นการปลุกกระแสโทรศัพท์มือถือให้ตื่นตัวครั้งสำคัญ
รุ่นปัจจุบัน: iPhone 3.1
- Windows Phone ระบบปฏิบัติการสำหรับโทรศัพท์มือถือ จากค่าย Microsoft
ชื่อเดิมคือ Windows Mobile ซึ่งถือเป็นตัวเลือกลำดับต้นๆ ของโทรศัพท์ประเภทสมาร์ทโฟน หรือ พ๊อกเก็ตพีซี (Pocket PC) ซึ่งมีการออกแบบให้มีความคล้ายคลึง รูปลักษณ์ ให้คล้ายกับ ระบบปฏิบัติการ Windows ที่ใช้ในเครื่องคอมพิวเตอร์ทั่วไป
ปี 2010 บริษัท Microsoft เปลี่ยนแปลงชื่อของระบบปฏิบัติการรุ่นใหม่ว่า Windows Phone ซึ่งเป็นการกลับตัวครั้งสำคัญ ในการแข่งขันในตลาดระบบปฏบัติการหลังจากปล่อยให้ iPhone OS และ Android ชิงส่วนแบ่งตลาดไปก่อนหน้านี้
รุ่นที่เป็นข่าว: Windows Phone 7 Series
- Android ระบบปฏิบัติการที่ได้รับการสนับสนุนจาก Google โดยมีพื้นฐานจากระบบปฏิบัติการ Linux โดยมีการพัฒนาต่อยอด พร้อมทั้งเปิดเผยซอร์ซโค้ดเป็นแบบ Open Source
แนวคิดของ Android เป็นการนำคุณสมบัติของโทรศัพท์มือถือ รวมเข้ากับบริการต่างๆ ของ Google ซึ่งช่วยอำนวยความสะดวกในการใช้งานแก่ผู้ใช้ (ต้องมีบัญชี Gmail เพื่อใช้งาน)
รุ่นปัจจุบัน: Android 2.1
- MeeGo ระบบปฏิบัติที่เป็นการรวมกันระหว่าง Maemo ของ Nokia และ Moblin ของ Intel (ซึ่งเดิมทีพัฒนาแยกจากกัน แต่ใช้พื้นฐานจากระบบปฏิบัติ Linux) โดย MeeGo นั้นเน้นการพัฒนาโปรแกรมให้ใช้งานร่วมกับ Chip ของ Intel โดยอ้างอิงกับโค้ดของ Linux เดิมให้มากที่สุด** (ต่างจาก Android ที่สร้างระบบโค้ดของตัวเองขึ้นมาเสริม)
รุ่นที่เป็นข่าว: ไม่มี
* ประมาณการณ์จากส่วนแบ่งตลาดในช่วยไตรมาศที่ 2 ของปี 2009 - ที่มา wikipedia.org
** ข่าว: อินเทลและโนเกีย รวม Mobiln และ Maemo เป็น MeeGo (เว็บไซต์ blognone.com)
